KİMYA BAHÇESİ - İYONİK BİLEŞİKLER

İYONİK BİLEŞİKLER:

Değerlik elektron sayısı: Bir atomun son katmanındaki toplam elektron sayısına değerlik elektron sayısı denir. Değrlik elektronların atomların etrafında gösterilmesine de LEWİS yapısı diyoruz. Aşağıdaki tabloda A grupları elementlerinin lewis yapıları gösterilmiştir. (İnceleyiniz?)

Görüldüğü gibi değerlik elektron sayıları, grup numaralarını vermektedir.

Benzer biçimde değerlik elektron sayısına bakarak ilgili atomların yükseltgenme basamakları hakkında fikir sahibi oluruz.

Şekilde de görüldüğü gibi Na’ un son yörüngesindeki elektronları 8’e tamamlaması için, en kolay yol 1 elektron vermesidir. Klorun ise 1 elektron almasıdır. Dolayısıyla N⁺ ve Cl^- şeklinde yükseltgenme basamağına sahip olacaktır.

I. İyonlarda Bileşik Oluşumu:

“Kimyasal tepkimelerde, verilen elektron sayısı alınan elektron sayısına eşittir.”

Bileşik formülleri bu mantığa göre yazılır.

ÖRNEK: NaCl bileşiğinin oluşumu:

₁₁Na: 2)8)1 ve Sodyum 1 elektron vererek Na⁺iyonunu oluşturur.

₁₇Cl: 2)8)7 ve Klor 1 elektron alarak Cl^-iyonunu oluşturur.

Görüldüğü gibi bir Na atomunun verdiği 1 elektronu, 1 Cl atomu alabildiğinden NaCl bileşiği oluşmuş olur.

ÖRNEK: Mg Cl₂ bileşiğinin oluşumu:

₁₂Mg: 2)8)2 ve Magnezyum 2 elektron vererek Mg⁺²iyonunu oluşturur.

₁₇Cl: 2)8)7 ve Klor 1 elektron alarak Cl^-iyonunu oluşturur.

Görüldüğü gibi bir Mg atomunun verdiği 2 elektronu, 2 Cl atomu alabildiğinden MgCl₂ bileşiği oluşmuş olur.

ÖRNEK: MgO bileşiğinin oluşumu:

₁₂Mg: 2)8)2 ve Magnezyum 2 elektron vererek Mg⁺²iyonunu oluşturur.

₈O: 2)6 ve Oksijen 2 elektron alarak O^-2-iyonunu oluşturur.

Görüldüğü gibi bir Mg atomunun verdiği 2 elektronu, 1 tane O’atomu alabildiğinden Mg O bileşiği oluşmuş olur.

ÇAPRAZLAMA KURALI :

Kat yon ve anyonların yükseltgenme basamakları bulunur. Katyonun değerliğinin anyonun altına yazılması ve anyonun değerliğinin katyonun altına yazılması ve en sade biçimde sadeleştirilmesiyle oluşacak bileşiğin formülü bulunmuş olur. Bu olaya “Çarprazlanma Kuralı” diyoruz. Çaprazlama yapılırken + ve – dikkate alınmaz.

KÖK:

Kimyasal tepkimelerde tek bir iyon gibi davranan atom gruplarına “KÖK” diyoruz.

NO₃^-1, SO₄^-2, NH₄⁺…..gibi.

ÖRNEK:

NOT: En sade biçimi molekülün formülünü verir. Bu sebeple, metal-ametal bileşiklerinde molekül formül basit formül aynıdır.

NOT: Genellikle önce pozitif yüklü iyon yazılır

Çok Kullanılan Bazı atom ve köklerin değerlikleri:

NOT:

Bu değerliklerin ezberlenilmesi, gelecekte sayısal bölümü seçecek arkadaşlar için önemli kolaylıklar sağlayacaktır.

ETKİNLİK:

ATOM

O^-

S^-

SO₃^-2

SO₄^-2

CrO₄^-2

Cr₂O₇^-2

CO₃^-2

C₂O₄^-2

MnO₄^-2

N^-3

P^-3

PO₄^-3

Li⁺¹

Na⁺¹

K⁺¹

Rb⁺¹

Cs⁺¹

Be⁺²

Mg⁺²

Ca⁺²

Sr⁺²

Ba⁺²

Ra⁺²

Al⁺³

Fe⁺²

Fe⁺³

Cr⁺²

Cr⁺³

Zn⁺²

Cu⁺¹

Cu⁺²

Ag⁺¹

Ni⁺²

Hg⁺²

Hg₂⁺²

NH₄⁺¹

ETKİNLİK:

ATOM	F^-	Cl^-	Br^-	OH^-	NO₃^-	ClO₂^-	ClO₃^-	ClO₄^-	MnO₄^-	HCO₃^-	CH₃COO^-
Li⁺¹
Na⁺¹
K⁺¹
Rb⁺¹
Cs⁺¹
Be⁺²
Mg⁺²
Ca⁺²
Sr⁺²
Ba⁺²
Ra⁺²
Al⁺³
Fe⁺²
Fe⁺³
Cr⁺²
Cr⁺³
Zn⁺²
Cu⁺¹
Cu⁺²
Ag⁺¹
Ni⁺²
Hg⁺²
Hg₂⁺²
NH₄⁺¹