BÖLÜM:1
1.BİLEŞİKLER NASIL OLUŞUR
A.Elementlerin Elektron Alma-Verme-Ortaklaşa Kullanma Eğilimleri:
Tabloda çok kullanılan bazı elementlerin, katman elektron dağılımları gösterilmiştir.
Beraberce tabloya bakarak aşağıdaki soruların cevaplarını bulmaya çalışalım.
Hangi elementler elektron alma, yada verme, ya da elektronlarını ortaklaşa kullanma eğilimindedir.
- Hidrojenin son yörüngesinde 1 elektronu var, bu sebeple hidrojen 1 elektron alarak ya da elektronlarını oraklaşa kullanarak dubletini tamamlamak ister.
- Helyumun son yörüngesinde 2 elektronu var, helyum dubletini tamamlamıştır. Bu sebeple Helyum elektron almak ya da vermek istemez.
- Sodyumun son yörüngesinde 1 elektronu var, bu sebeple 7 elektron almak yerine, 1 elektron vermek ister .
-
KISACA ÖZETLERSEK:
1. Son katmanında 1,2,3 elektronu olan atomlar genellikle elektron verme eğilimindedirler. (Hidrojen ve Bor hariç)
2. Son yörüngesinde 4, 5, 6, 7 elektronu olan atomlar ise genellikle elektron alma ya da ortaklaşa kullanma eğilimindedirler.
|
Florun son yörüngesinde 7 elektronu var, bu sebeple Flor 1 elektron alarak oktedini tamamlamak ister.
Periyodik tabloda Atomların Yerlerinin Bulunması:
Periyodik tabloda atomların yerini bulmak için; atomun katman elektron dağılımı yapılır.
- Son yörüngedeki toplam elektron sayısına, değerlik elektron sayısı denir.
- Değerlik elektron sayısı A grubu elementlerinde, grup numarasını verir.
- Değerlik elektron sayısına bakarak iyon yükü tespit edilir.
-Katman sayısı da periyot numarasını verir.
Periyodik Tabloda Grup ve Periyot Bulma ve Bazı Önemli Grupların Genel Özellikleri:
1A GRUBU:ALKALİ METALLER
ü Bu elementler sırayla; H, Li, Na, K, Rb, Cs, Fr
ü Bu elementleri atom numaraları sırayla; 1,3,11,19,37,55,87 dir.
ü Hidrojen hariç hepsi metaldir.
ü Oda şartlarında hidrojen hariç hepsi katı halde bulunurlar.( Hidrojen gaz)
ü Atomları arasında metalik bağ bulunur. Metalik bağ kuvvetleri zayıf olduğundan erime ve kaynama noktaları diğer metallere göre daha düşüktür.
ü Son katmanlarında 1 er elektron bulundurduklarından, kimyasal tepkimelerde 1 elektron vererek +1 yükle yüklenirler. Yükselgenirler. İndirgendirler.
ü Aktif metallerdir. Havanın oksijeniyle bile tepkimeye girerler.
ü Tabiatta bileşikleri genellikle oksitleri halinde bulunurlar.
ü Alkali metaller olarak bilinirler.
ü Saf halde, organik bileşiklerde saklanabilirler.
2A GRUBU:TOPRAK ALKALİ METALLER
ü Bu elementler sırayla; Be, Mg, Ca, Sr, Ba,Ra
ü Bu elementleri atom numaraları sırayla; 2,4,12,20,38,56,88 dir.
ü Hepsi metaldir.
ü Oda şartlarında hepsi katı halde bulunurlar.
ü Atomları arasında metalik bağ bulunur. Metalik bağ kuvvetleri zayıf olduğundan erime ve kaynama noktaları toprak alkalimetallere göre yüksek, diğer metallere göre daha düşüktür.
ü Son katmanlarında 2 er elektron bulundurduklarından, kimyasal tepkimelerde 2 elektron vererek +2 yükle yüklenirler. Yükselgenirler. İndirgendirler.
ü Aktif metallerdir.
ü Tabiatta bileşikleri genellikle oksitleri halinde bulunurlar.
ü Toprak alkali metalleri olarak bilinirler.
ü Saf halde, organik bileşiklerde saklanabilirler.
7A GRUBU:HALOJENLER
ü Bu elementler sırayla; F, Cl, Br, I, At
ü Bu elementleri atom numaraları sırayla; 9,17,35,53,85 tir.
ü Hepsi A metaldir. (At radyoaktiftir.)
ü Oda şartlarında F2,Cl2 gaz, Br sıvı, I katı halde bulunur.
ü Atomları arasında kovalent bağ bulunur.
ü Molekülleri arasında ise van-der wals bağı bulunur. Van-der wals bağı kuvvetleri zayıf olduğundan erime ve kaynama noktaları düşüktür, molekül kütlesi arttığında wan-der wals kuvveti artacağından erime kaynama noktaları yükselir.
ü Son katmanlarında 7 şer elektron bulundurduklarından, metallerle tepkimelerde 1 elektron alarak -1 yükle yüklenirler. İndirgenirler. Yükseltgendirler.
ü Aktif a metallerdir.
ü Gaz durumunda 2 şer atomlu tanecikler halinde bulunurlar.
ü Halojenler diye bilinirler.
8A GRUBU:SOYGAZLAR
ü Bu elementler sırayla; He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn
ü Bu elementleri atom numaraları sırayla; 2,10,18,36,54,86 dir.
ü Hepsi oda şartlarında gaz halinde bulunurlar.
ü Hepsi kararlı maddelerdir. He, dubletini; diğerleri oktedini tamamlamışlardır.
ü Bileşik yapma istekleri yoktur.
ü Molekülleri arasında ise van-der wals bağı bulunur. Van-der wals bağı kuvvetleri zayıf olduğundan erime ve kaynama noktaları düşüktür, molekül kütlesi arttığında wan-der wals kuvveti artacağından erime kaynama noktaları yükselir. (He un kn:-269 0C)
ü Tabiatta tek atomlu maddeler halinde bulunurlar. Bu sebeple soy gazlar olarak bilinirler.
ETKİNLİK:
- He, Ne ve Ar lambalarıyla ilgili araştırma yapınız.
- He gazının sesi neden incelttiğini araştırınız.
- He yatağı neden uçar. Gösteri deneyleri bulunuz.
Aşağıda verilen atomlarla ilgili olarak verilen boşlukları doldurunuz. ( ödev uygulama )
|
ATOM
|
KATMAN ELEKTRON DİZİLİMİ
|
DEĞERLİK ELEKTRON SAYISI
|
GRUP NUMARASI
|
PERİYOT NUMARASI
|
İYON YÜKÜ
|
METAL/AMETAL/SOYGAZ
|
|
1H
|
1)
|
|
|
|
|
|
|
2He
|
2)
|
|
|
|
|
|
|
3Li
|
2) 1)
|
|
|
|
|
|
|
4Be
|
|
|
|
|
|
|
|
5B
|
|
|
|
|
|
|
|
6C
|
|
|
|
|
|
|
|
7N
|
|
|
|
|
|
|
|
8O
|
|
|
|
|
|
|
|
9F
|
|
|
|
|
|
|
|
10Ne
|
|
|
|
|
|
|
|
18Ar
|
2) 8) 8)
|
|
|
|
|
|
|
36Kr
|
|
|
|
|
|
|
|
54Xe
|
|
|
|
|
|
|
|
11Na
|
|
|
|
|
|
|
|
19K
|
|
|
|
|
|
|
|
37Rb
|
|
|
|
|
|
|
|
55Cs
|
|
|
|
|
|
|
|
12Mg
|
|
|
|
|
|
|
|
20Ca
|
|
|
|
|
|
|
|
38Sr
|
|
|
|
|
|
|
|
56Ba
|
|
|
|
|
|
|
|
88Ra
|
|
|
|
|
|
|
|
13Al
|
|
|
|
|
|
|
|
14Si
|
|
|
|
|
|
|
|
15P
|
|
|
|
|
|
|
|
16S
|
|
|
|
|
|
|
|
17Cl
|
|
|
|
|
|
|
|
35Br
|
|
|
|
|
|
|
|
35I
|
|
|
|
|
|
|
İyon Yükü ve Yükseltgenme Basamağı:
Bir atomun kimyasal davranışını değerlik elektron sayısı belirler. Daha önceden de bildiğimiz gibi son yörüngesinde 1 elektronu olanlar +1, 2 elektronu olanlar +2 yükle yüklenirler. (I. Katman da 2 elektron bulunduranlar atomlar, soy gaz atom düzeyine ulaştıklarından elektron vermek yada almak istemezler.)
Eğer bir atomda
Ps = Es ise bu atoma yüksüz yani nötr atom
Ps‹ Es ise - yüklü iyon (ANYON)
Ps › Es ise + yüklü iyon (KATYON)
İyon yükü tabiri, elektron alış verişinin tam olduğu varsayılan NaCl gibi bileşikler için kullanılır. NaCl suda çözündüğünde Na+ ve Cl- iyonlarını ortama salar. Ancak SO3 bileşiği suda çözündüğünde S+6 iyonu oluşmaz. Bu yüzden bu tür atomlar için yükseltgenme basamağı tabiri kullanılır. Bununla beraber iyon yükü tabiri yerine, yükseltgenme basamağı tabiri kullanıla bilir.
Yükseltgenme Basamağı Hesaplamaları:
1. 1A grubu elementleri (hidrojen hariç) ve Ag ün değerliği +1 dir.
2. 2A grubu elementlerinin yükseltgenme basamağı +2 dir.
3. 3A da Al un yükseltgenme basamağı +3
4. Hidrojenin yükseltgenme basamağı, genellikle +1 ancak metallerle bileşiklerinde -1
5. Oksijenin yükseltgenme basamağı -2 dir. Sadece OF2 de -1 dir.
6. Bileşiklerde tüm atomların yükseltgenme basamakları toplamı 0 dır.
7. Köklerde ise atomların yükseltgenme basamağı toplamı kökün yüküne eşittir.
ÖRNEK:
H2SO4 bileşiğinde S ün yükseltgenme basamağını bulunuz?
H2+SxO4-2 =0 ve 1+x+(-8)=0 ve X=+6
ÖRNEK:
K2Cr2O7 bileşiğinde Cr ün yükseltgenme basamağını bulunuz?
K2+Cr2xO72- ve 2+2x+(-14)=0 ve x=+6
ÖRNEK:
Cr2O7-2 iyonunda Cr ün yükseltgenme basamağını bulunuz?
Cr2xO72- = -2 ve 2x+(-14)=-2 ve x=+6
ETKİNLİK:
|
ATOM
|
KATMAN ELEKTRON DİZİLİMİ
|
DEĞERLİK ELEKTRON SAYISI
|
GRUP NUMARASI
|
PERİYOT NUMARASI
|
İYON YÜKÜ
YA DA YÜKSELTGENME BASAMAĞI
|
|
7N
|
|
|
|
|
|
|
8O
|
|
|
|
|
|
|
9F
|
|
|
|
|
|
|
10Ne
|
|
|
|
|
|
|
18Ar
|
|
|
|
|
|
|
36Kr
|
|
|
|
|
|
|
54Xe
|
|
|
|
|
|
|
11Na
|
|
|
|
|
|
|
19K
|
|
|
|
|
|
|
37Rb
|
|
|
|
|
|
|
55Cs
|
|
|
|
|
|
|
12Mg
|
|
|
|
|
|
|
20Ca
|
|
|
|
|
|
|
38Sr
|
|
|
|
|
|
|
56Ba
|
|
|
|
|
|
|
88Ra
|
|
|
|
|
|
|
13Al
|
|
|
|
|
|
|
14Si
|
|
|
|
|
|
|
15P
|
|
|
|
|
|
|
16S
|
|
|
|
|
|
|
17Cl
|
|
|
|
|
|
|
35Br
|
|
|
|
|
|
FAşağıda verilen bileşiklerde atomların yükseltgenme basamaklarını bulunuz?
ü KBr :.........................................................
ü FeCl2 :.........................................................
ü CuO :.........................................................
ü NH4Cl :.........................................................
ü (NH4)2MnO4 :.........................................................
ü Na2CO3 :.........................................................
ü Ba(NO3)2 :.........................................................
ü ZnSO4 :.........................................................
ü CO2 :.........................................................
ü FeBr2 :.........................................................
ü NH4MnO4 :.........................................................
ü Al2(SO4)3 :.........................................................
ü MnCO3 :.........................................................
ü CO :.........................................................
ü K2S :.........................................................
ü FeI3 :.........................................................
ü (NH4)3PO4 :.........................................................
ü K2C2O4 :.........................................................
ü NO2 :.........................................................
ü Na2O :.........................................................
ü CrN :.........................................................
ü Na2Cr2O7 :.........................................................
ü Al2(CrO4)3 :.........................................................
ü HgNO3 :.........................................................
ü N2O :.........................................................
ü LiF :.........................................................
ü Cr2O3 :.........................................................
ü Cu3N :.........................................................
ü ZnCl2 :.........................................................
ü (NH4)2S2O3 :.........................................................
ü N2O5 :.........................................................
ü K3P :.........................................................
ü AgCl :.........................................................
ü Hg2O :.........................................................
ü KNO3 :.........................................................
ü Na2MnO4 :.........................................................
ü Ca3(PO4)2 :.........................................................
ü N2O4 :.........................................................
ü Na3N :.........................................................
ü AgI :.........................................................
ü Hg2Cl2 :.........................................................
ü (NH4)3N :.........................................................
ü KClO3 :.........................................................
ü K2CO3 :.........................................................
ü Sr(HCO3)2 :.........................................................
ü HgI2 :.........................................................
ü ZnS :.........................................................
ü NH4NO3 :.........................................................
ü KIO3 :.........................................................
ü Mg3(PO4)2 :.........................................................
ü P4O10 :.........................................................
ü NaNO3 :.........................................................
ü K2CrO4 :.........................................................
ü Al(NO3)3 :.........................................................
ü Ag2S :.........................................................
ü FeSO4 :.........................................................
ü SO3 :.........................................................
ü BaO :.........................................................
ü CaS :.........................................................
ü S2O3 :.........................................................
ü Mn2O7 :.........................................................
ü NH4IO3 :.........................................................
ü KAl(SO4)2 :.........................................................
ü FeCrO4 :.........................................................
ü Mg3N2 :.........................................................
ü CaCl2.7H2O :.........................................................
ü PbS2 :.........................................................
ü MgSO4.12H2O :.........................................................
ü NH4CN :.........................................................
Fe3[Fe(CN)6]2 :.........................................................
|
